Pamiętali o rocznicy czerwca ’89

Akademia z okazji 20. rocznicy wolnych wyborów parlamentarnych, które odbyły się 4 czerwca 1989 roku odbyła się w I Liceum Ogólnokształcącym w Jaśle. Młodzież w rocznicę tych wydarzeń (4 czerwca br.) upamiętniła wolne częściowo wybory w powojennej Polsce.

Swoją obecnością akademię zaszczycili: Bogdan Rzońca – Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, Adam Kmiecik – Starosta Jasielski, Witold Lechowski – Wicestarosta Jasielski, Rafał Papciak – Wiceprzewodniczący Rady Powiatu wraz z radnymi powiatowymi, Maria Kurowska – Burmistrz Miasta Jasła, Andrzej Dybaś – Przewodniczący Rady Miejskiej Jasła, Paweł Chrupek – poseł w Sejmie kontraktowym, kandydat Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, Zbigniew Balik – poseł w Sejmie kontraktowym, kandydat strony rządowej, członkowie Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Ziemi Jasielskiej, Lucyna Opoń – wizytator Kuratorium Oświaty w Rzeszowie oraz dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych terenu Powiatu Jasielskiego wraz z delegacjami uczniów.

Zebrani wysłuchali prelekcji tegorocznego absolwenta I LO Kamila Ruszały, który przybliżył wydarzenia poprzedzające wybory w 1998 roku – od powstania „Solidarności” do obrad „Okrągłego Stołu”. Przedstawił przebieg wyborów i ich konsekwencje w późniejszych latach.

Z kolei Paweł Chrupek mówił o swoich doświadczeniach kandydata Komitetu Obywatelskiego i posła Sejmu kontraktowego. Wybory z 4 czerwca określił „pospolitym ruszeniem”.

W części artystycznej młodzież I LO i chór „SoliDeo” przybliżyli atmosferę sprzed 20 lat, nie zabrakło takich utworów, jak „Ballada o Janku Wiśniewskim” czy hymnu Solidarności „Mury”.

W holu I LO można było obejrzeć wystawę plakatów i materiałów wyborczych z tamtego okresu.

Wybory w 1989 roku były pierwszym krokiem do wolności – demokratyzacji życia publicznego w kraju. Bezpośrednimi przyczynami podjęcia decyzji o przeprowadzeniu wyborów należy dopatrywać się w fali strajków z 1988 roku, związanych nie tylko z niezadowoleniem Polaków z prowadzenia polityki gospodarczej, ale także z ciągłym zwalczaniem „Solidarności” przez władzę ludową. Opozycja domagała się jej ponownej legalizacji. Rozmowy w Magdalence na przełomie 1988/1989 roku były wstępem do głównych rozmów – obrad „Okrągłego Stołu”, w wyniku których rozpoczęła się transformacja ustrojowa PRL. 5 kwietnia podpisano dokumenty „Okrągłego Stołu”. Najważniejsze z punktu widzenia tematu wyborów roku ’89 stało się porozumienie polityczne, oznaczające powrót na scenę „Solidarności” oraz kontrakt przedwyborczy. W przyszłym Sejmie X kadencji 65 % mandatów (299) miało przypaść stronie koalicyjno-rządowej (PZPR, ZSL, SD, Polskiemu Związkowi Katolicko – Społecznemu, Stowarzyszeniu „PAX” i Unii Chrześcijańsko-Społecznej), a 35 % mandatów (161) opozycji – bezpartyjnym. Wybory do Senatu przewidziano jako całkowicie wolne.

4 czerwca 1989 roku pierwsze częściowo wolne wybory w powojennej Polsce stały się faktem. Frekwencja wyniosła 62,11 %. W pierwszej turze o wyborze kandydata decydowało uzyskanie co najmniej 50 % ważnych głosów. Tura ta była zdecydowanym sukcesem opozycji. Na 161 miejsc przewidzianych w Sejmie wprowadzono od razu 160 kandydatów, a na 100 miejsc w Senacie – 92 kandydatów. Koalicja rządowa zdołała wprowadzić zaledwie 5 kandydatów do Sejmu. Całkowicie przepadła tzw. lista krajowa, na której znajdowali się najważniejsi prominenci PRL – u. Tylko 2 kandydatów z niej startujących otrzymało wymagane 50% głosów. Z tego powodu doszło do pata wyborczego, ponieważ PZPR, SD, ZSL nie obsadziły 33 mandatów, które im się należały w wyniku umowy „Okrągłego Stołu”. Wówczas Lech Wałęsa zgodził się na wymianę listy krajowej, czyli na zmianę ordynacji wyborczej, co było złamaniem prawa wyborczego. W drugiej turze, która odbyła się 18 czerwca opozycja uzyskała 1 brakujący mandat w Sejmie oraz 7 w Senacie. Tym razem frekwencja wyniosła jedynie 25%. Na przykładzie Senatu, gdzie nie obowiązywał podział mandatów a wybory były całkowicie wolne, widzimy potężny sukces opozycji: na 100 mandatów uzyskała aż 99! Można wysnuć wniosek, iż gdyby nie istniał podział na mandaty w Sejmie również i w tej izbie zwyciężyliby bezpartyjni.

Znaczenie wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 roku było ogromne. W ich wyniku Polska stała się pierwszym państwem bloku wschodniego, w którym wyłonieni w wyborach przedstawiciele społeczeństwa uzyskali realny wpływ na sprawowanie władzy. Partia dotychczas rządząca przyznała, że przegrała i poniesie polityczne konsekwencje. Wszystko zaczęło się w Polsce – i o tym nie możemy zapomnieć. Nie byłoby zburzenia Muru Berlińskiego, Aksamitnej Rewolucji czy też demontażu komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej, gdyby nie Polska i Polacy – na czele z aktywną opozycją, „Solidarnością”.

(Starostwo Powiatowe)