Światowy Dzień Zdrowia – 7 kwietnia

Jak co roku 7 kwietnia obchodzić będziemy Światowy Dzień Zdrowia. Tematem przewodnim tegorocznych obchodów będą choroby przenoszone przez wektory.

Choroby wektorowe (transmisyjne) to schorzenia przenoszone przez biologicznych pośredników tj. pchły, wszy, muchy, komary, kleszcze. Wektory są przenosicielami patogenów lub pasożytów; poprzez wędrówkę i kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy, często na ludzi. Choroby te często zagrażają życiu lub zdrowiu człowieka. Ze względu na dużą migrację ludności choroby te szerzą się z coraz większą siłą. Warto zatem wybierając się w podróż do innych krajów czy kontynentów zasięgnąć rady specjalistów jak chronić się przed ewentualnym zakażeniem.

Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która w 2010 roku pochłonęła 660 000 ofiar, natomiast w ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie gorączki denga, której wzrost na przełomie 50 lat jest 30-krotny. Na świecie aktualnie zdiagnozowanych jest dziesiątki chorób zakaźnych przenoszonych przez wektory. W Polsce notuje się znaczny wzrost występowania boreliozy, a także odkleszczowego zapalenia mózgu – choroby przenoszone przez kleszcze. Jak wynika z danych epidemiologicznych dla naszego województwa liczba zakażonych osób podwaja się co 2 lata. W 2013 roku w województwie podkarpackim zostało zgłoszonych 1000 przypadków zdiagnozowanej boreliozy.

Kleszcze coraz bardziej groźne!

Zawitała do nas wiosna, a wraz z nią już obserwuje się wzrost aktywności kleszczy – szczyt ich sezonowej aktywności przypada na miesiące V-VI oraz IX-X. Te maleńkie pajęczaki (dojrzała samica kleszcza osiąga rozmiary 3 – 4 mm, samiec do 2,5 mmm) okazują się być niezwykle niebezpieczne dla naszego zdrowia. Szacuje się, że ok. 60% kleszczy jest zarażonych groźnymi patogenami, które po ukąszeniu przez owada mogą dostać się do naszego organizmu, czego konsekwencją mogą być groźne choroby. W naszych warunkach najczęściej występującymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze są – borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu (KZM).

Najczęstszymi miejscami, gdzie możemy być „zaatakowani” przez kleszcze są łąki, tereny podmokłe, lasy przeważnie liściaste lub mieszane z dużym podszyciem leśnym, zarośla. Niestety coraz częściej kleszcze można spotkać w parkach, na działkach, czy przydomowych ogródkach. Przesiadują na nisko rosnącej roślinności do 1,5 m wysokości.

Miejscami naszego ciała najbardziej narażonymi na ukłucie kleszcza są: głowa, okolica za uszami, miejsca pod pachami, łokcie, doły podkolanowe, ręce, stopy, okolice pośladków i pachwin. Ukłucie kleszcza nie boli, gdyż w ich ślinie znajduje się szereg związków bioaktywnych, w tym środki o działaniu znieczulającym.

Warto, zatem, znać podstawowe zasady dotyczące ochrony przed ukąszeniem oraz zasady profilaktyki chorób odkleszczowych:

1. Ogólne środki zapobiegawcze to:
a) Stosowanie odpowiedniej odzieży (podczas wypraw do lasu, prac na terenach zagrożonych itp.) – długie rękawy, długie nogawki, obcisłe przy kostkach lub wpuszczone w skarpety, obuwie zakrywające całą stopę, nakrycie głowy. Polecany jasny strój, w stonowanym kolorze (agresywne barwy przyciągają pajęczaki)
b) Stosowanie preparatów odstraszających (repelentów) – niski stopień ochrony ze względu na krótki czas działania – do 0,5 h)
c) Wytrzepanie ubrania po powrocie do domu (na zewnątrz, nie w mieszkaniu!), prysznic lub kąpiel i dokładne oględziny ciała (szczególnie miejsca pod paskiem, okolice łydki w miejscu zakończenia skarpet, pachy i inne wilgotne miejsca ciała)
2. Usunięcie kleszcza obecnego w skórze – jak najszybciej po jego stwierdzeniu. Do tego celu używamy cienkich szczypczyków. Należy uchwycić kleszcza tuż przy skórze, wyciągnąć go energicznym ruchem. Po usunięciu miejsce zdezynfekować. Jeśli w skórze pozostaną części owada należy je usunąć jak najszybciej – najlepiej udać się w tym celu do lekarza.

Usunięcie kleszcza w ciągu 4 – 8 godz. od ugryzienia minimalizuje prawdopodobieństwo zakażenia patogenami.

Ważne!
Podczas usuwania kleszcza nie stosujemy olejów, kremów, zmywacza do paznokci i in., nie przypalamy go, ani nie dusimy – każda taka próba może zakończyć się odruchowymi wymiotami pajęczaka, które dostaną się do organizmu, a wraz z nimi drobnoustroje, którymi mógł być zarażony. Należy również pamiętać, iż zakażenie może być spowodowane rozgnieceniem kleszcza i wtarciem jego zawartości poprzez uszkodzoną skórę.

3. W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) profilaktyka obejmuje także:
a) Stosowanie szczepień ochronnych przeciw KZM. Trzy dawki szczepienia podstawowego wg schematu 0 – 1 – 12 dają odporność na okres 3 lat. Po tym czasie należy wykonać szczepienie przypominające. Kolejne dawki sczepienia przypominającego należy wykonać co 5 lat.
4. Celem zapobieżenia boreliozie można zastosować:
a) Profilaktyczną antybiotykoterapię – tylko w uzasadnionych przypadkach i wyłącznie na zlecenie lekarza
5. Systematyczna pielęgnacja działek, ogrodów, częste koszenie traw ogranicza sprzyjające warunki do zagnieżdżenia się kleszczy, niszczone są też jaja kleszczy
6. Dbanie o nasze pupile (psy, koty) – mogą przenosić kleszcze do naszych mieszkań. Po każdym spacerze trzeba je obejrzeć i ewentualnie usunąć znajdujące się na ich ciele kleszcze. Stosować też należy środki odstraszające kleszcze dla zwierząt.

Więcej informacji na temat chorób odkleszczowych znajdziesz na stronie www.sanepidjaslo.pl.

(PSSE w Jaśle)