Za niedługo kolejna kwesta cmentarna. Pomóżmy w ratowaniu zabytków architektury sakralnej

Przed nami kolejna kwesta na rzecz ochrony i ratowania zabytków cmentarza komunalnego przy ulicy Zielonej w Jaśle. Z pieniędzy, które każdego roku mieszkańcy naszego miasta oraz goście odwiedzający groby swoich bliskich hojnie wrzucają do puszek kwestujących, odnawiane są pomniki nagrobne o wysokich walorach artystycznych, technologicznych i historycznych. Odpowiedzialny za zbiórkę publiczną komitet zwraca się do wszystkich z prośbą o wsparcie inicjatywy.

Społeczny Komitet Ochrony i Ratowania Zabytków Cmentarza Komunalnego przy ulicy Zielonej w Jaśle zaprasza do wzięcia udziału w czternastej edycji kwesty, która zostanie przeprowadzona w dniach 30 października (niedziela) i 1 listopada (wtorek) między godzinami ósmą rano, a osiemnastą wieczór. Przed bramą wejściową do najstarszej jasielskiej nekropolii czuwać będą wolontariusze z puszkami, do których można wrzucać dowolne datki.

W inicjatywę zbiórki funduszy włączają się osoby związane z życiem publicznym naszego miasta. Wśród kwestujących będą m.in. burmistrz Jasła Ryszard Pabian, zastępczyni burmistrza Elwira Musiałowicz – Czech, sekretarz miasta Paweł Rzońca, poseł do Parlamentu Europejskiego dr Bogdan Rzońca, senator Rzeczypospolitej Polskiej Alicja Zając, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Maria Kurowska, radni Rady Miejskiej Jasła, dyrektor Muzeum Regionalnego im. dr. Stanisława Kadyiego Mariusz Świątek, młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego im. króla Stanisława Leszczyńskiego wraz z opiekunami, harcerze z Zespołu Szkół Miejskich nr 3 wraz z opiekunem Wiesławem Hapem oraz działacze Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego.

Celem tegorocznego przedsięwzięcia jest pozyskanie środków na restaurację pomnika na grobie Matyldy z Dzwonkowskich Baczakiewicz. Z tablicy inskrypcyjnej możemy wyczytać: „Żona Profesora Gimnazjalnego przeżywszy 27 wiosnę zmarła w styczniu 1878 roku. Pokój Jej duszy anielskiej”.

Tomasz Kasprzyk ze Społecznego Komitetu Ochrony i Renowacji Zabytków Cmentarza Komunalnego przy ulicy Zielonej w Jaśle opisuje: – Pomnik pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Posiada, co należy mocno podkreślić, duże wartości artystyczne, technologiczne i historyczne. Historyczne dlatego, że mamy duże prawdopodobieństwo, że ten pomnik pochodzi z pracowni Edwarda Stehlika z Krakowa, a Stehlik to jest znane nazwisko. Wykonywał nie tylko pomniki nagrobne, ale również rzeźby i płaskorzeźby do kościołów, budynków użyteczności publicznej. Razem z bratem Zygmuntem mieli manufakturę kamieniarską w Krakowie. W samej tylko nekropolii rakowickiej jest ponad dwieście pomników nagrobnych sygnowanych nazwiskiem Edward Stehlik. Dlaczego mówię, że z takim dużym prawdopodobieństwem jest to pomnik z Krakowa? Dlatego, że na cmentarzu, w bardzo bliskim sąsiedztwie tego pomnika, na który będziemy kwestować, jest bliźniaczo podobny. Jest w lepszym stanie technicznym i ma bardzo wyraźną sygnaturę. Można ją odczytać. Pisze na niej: „Edward Stehlik w Krakowie …”. Wierzymy głęboko, że podczas prac konserwatorskich uda się odczytać tą sygnaturę.

Co roku w okresie dnia Wszystkich Świętych, dzięki hojności mieszkańców miasta jak również gości przychodzących w odwiedziny na groby swoich bliskich, którzy spoczywają na najstarszej jasielskiej nekropolii, udaje się pozyskać znaczące wsparcie finansowe, którego efektem są przepięknie odnowione perełki architektury sakralnej.

Ze środków uzyskanych podczas ubiegłorocznej zbiórki – rekordowej w jej dotychczasowej historii, bo przypomnę, że zebrano wówczas nieco ponad 18 tysięcy złotych – udało się odrestaurować pomnik nagrobny Matki Boskiej Różańcowej na grobie Heleny Mroczkowskiej, datowany na początek XX wieku. Członkowie komitetu wyrażają szacunek wobec wszystkich donatorów.

– Należy podkreślić, że bez wsparcia miasta Jasła na pewno nie udałoby się nam tego pomnika odrestaurować, ponieważ koszt wyniósł około 27 tysięcy złotych. Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Starego Cmentarza miał te 18 tysięcy złotych ze zbiórki kwestarskiej dzięki hojności mieszkańców i gości przyjezdnych, którzy odwiedzali cmentarz w czasie dwudniowej kwesty w roku ubiegłym. Jak sobie łatwo obliczyć, pozostała kwota pochodzi z budżetu miasta Jasła. Bez wsparcia miasta Jasła, bez przychylności burmistrza, obydwu pań wiceburmistrz, radnych Rady Miasta byśmy tego nie zrobili. – powiedział Tomasz Kasprzyk.

To jedna z najładniejszych, a jednocześnie najcenniejszych rzeźb figuralnych znajdujących się na jasielskiej nekropolii. Prace restauratorskie przeprowadził z niezwykłą pieczołowitością dr Mariusz Wrona – dyplomowany konserwator dzieł sztuki. Udało mu się m.in. odczytać istotny detal – sygnaturę, dzięki której wiemy, że rzeźbę tą wykonał jasielski artysta Sroczyński.

O tym, który pomnik będzie rewitalizowany w danym roku, decydują przede wszystkim jego stan techniczny, walory artystyczne oraz wskazówki i sugestie specjalistów w dziedzinie konserwacji zabytków.

– Rzeźba figuralna, która może jeszcze – według oceny konserwatorów – wytrzymać warunki atmosferyczne rok czy dwa to odpuszczamy na rzecz innych wartościowych pomników. Ten, na który będziemy zbierać w tym roku, jest w stanie technicznym złym. Decydujący głos mają tutaj konserwatorzy, my tylko możemy sugerować lub wskazywać. – podkreśla mój rozmówca.

Tomasz Kasprzyk, w imieniu Społecznego Komitetu Ochrony i Renowacji Zabytków Cmentarza Komunalnego przy ulicy Zielonej w Jaśle, władz miasta Jasła oraz swoim własnym zwraca się z ogromną prośbą o wsparcie finansowe inicjatywy, abyśmy za rok o tej samej porze mogli podziwiać kolejny pięknie odnowiony pomnik nagrobny w galerii na wolnej przestrzeni – jak określa się stare cmentarze.

– Na jasielskiej nekropolii możemy podziwiać tak – jak na wielu innych cmentarzach – piękne rzeźby figuralne, formy nagrobków z przełomu XIX i XX wieku, kute ogrodzenia, plakietki na porcelanie ze zdjęciami zmarłych, tablice inskrypcyjne z różnymi napisami o różnych czcionkach, detale. Mamy na cmentarzu w Jaśle prywatną kaplicę rodziny Lisowieckich, z przepięknym witrażem z pracowni Tucha i Ekielskiego z Krakowa, mamy przepiękną kaplicę pod wezwaniem Jezusa Ukrzyżowanego, która w swojej strzelistości bryły bardziej przypomina mały kościółek wiejski niż kaplicę cmentarną. Co jest warte podkreślenia – na cmentarzu w Jaśle mamy bardzo dużo pomników nagrobnych z okresu międzywojennego, w stylu modernistycznym, które zostały wykonane w betoniarni miejskiej w Jaśle. A betoniarnia miejska funkcjonowała do zakończenia wojny. Mieściła się przy ulicy Żeromskiego, tuż za mostem po lewej stronie. To jest warte zobaczenia. Zachęcam do odwiedzania tej przepięknej nekropolii. – powiedział.

Jak dodaje, pomoc finansową na renowację zabytkowych nagrobków można przekazywać przez cały rok. Komitet dysponuje bowiem własnym kontem w Banku Spółdzielczym Oddział w Jaśle – numer 17 8627 1011 2001 0030 3895 0001. Liczy się każdy, nawet najdrobniejszy gest.

Warto wspomnieć, że śp. Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz kiedy żył to dwukrotnie przekazał datki na rzecz Komitetu. Raz 10 tysięcy złotych, później 5 tysięcy złotych. – Jego udział jest mocno znaczący w odnowę i renowację pomników mieszczących się na jasielskiej nekropolii. – przypomina Kasprzyk.

(dapa)
d.palar@terazjaslo.pl